Katedra św. Jakuba
Unikatowy zabytek europejskiej architektury sakralnej
Jedyny budynek w Europie zbudowany w całości z kamienia
Jest to jedyna katedra w Europie, która jest w całości zbudowana z kamienia, ponieważ przy jej budowie nie użyto żadnych drewnianych elementów architektonicznych. Jest to również pierwszy w Europie budynek wzniesiony na unikatowej zasadzie płyt szczelinowych (budynki wznoszone na tej zasadzie zaczęły pojawiać się dopiero od XIX wieku) i jedyny budynek, którego bryła zewnętrzna w pełni odpowiada kształtowi pomieszczeń wewnętrznych. Katedra św. Jakuba znana jest także z nowinek ikonograficznych, wśród których szczególne miejsce zajmuje fryz z 74 rzeźbionymi głowami (indywidualne portrety współczesnych rzeźbiarza Juraja Dalmatinaca). Fryz ten uchodzi za najliczniejszą i najwyższej jakości galerię portretów, wyeksponowaną w formie publicznego pomnika na obiekcie sakralnym w Europie. Na sklepieniu baptysterium można podziwiać płaskorzeźbę przedstawiającą Boga Ojca z gołębicą Ducha Świętego i aniołami.
105 lat budowy
Katedra została zbudowana po południowej stronie centralnego rynku starego miasta, w miejscu dawnego romańskiego kościoła św. Jakuba. Pomysł budowy dużej katedry sięga jeszcze XIII wieku, kiedy to Szybenik otrzymał status diecezji i miasta. Budowa trwała 105 lat, od 1431 do 1536 roku, z przerwami. Zaczęto się w stylu weneckiego gotyku, a zakończono w stylu toskańskiego renesansu.
Dawni mistrzowie: Juraj Dalmatinac, Nikola Firentinac i inni
Katedra w Szybeniku to trójnawowa bazylika o wymiarach 38 x 14 m, a jej najwyższy punkt znajduje się na szczycie kopuły. W pierwszej dekadzie XV wieku przy budowie katedry pracowali weneccy budowniczowie Francesco Giacomo, Antonio Busato i Lorenzo Pincino oraz kamieniarze z Szybenika Andrija Budčić i Grubiša Statčić, ale w 1441 roku głównym budowniczym został Juraj Dalmatinac, który kierował budową katedry do końca życia w 1475 roku. Jako mistrz gotyku kwiatowego i twórca gotycko-renesansowego stylu przejściowego w Dalmacji, Juraj Dalmatinac zmienił swoimi pomysłami pierwotną koncepcję kościoła, nadając mu monumentalny wymiar. Po jego śmierci budowę katedry kontynuował Nikola Firentinac (Mikołaj z Florencji), w stylu czysto renesansowym. Ponieważ po Nikoli Firentinacu katedra nie była jeszcze ukończona, jej budowę przejęli weneccy budowniczowie Bartol i Jakov z Mestre oraz mistrz Mestičević z Zadaru.
Chrzcielnica jako źródło życia
We wnętrzu katedry na szczególną uwagę zasługuje chrzcielnica, która pod względem stylistycznym jest oryginalną i twórczą syntezą dwóch wyrazów artystycznych pierwszej połowy XV wieku, późnego gotyku i wczesnego renesansu. Katedra jest pierwszą ukończoną budowlą w stylu renesansowym, powstałą zaledwie 20 lat po prawdziwym początku renesansu w Toskanii. Najbardziej imponującą cechą chrzcielnicy jest bogactwo dekoracji rzeźbiarskich, a wśród motywów zdobniczych najliczniej reprezentowana jest postać ludzka. Oprócz posągów czterech proroków (z których zachowało się tylko dwóch), całe sklepienie zdobią płaskorzeźby aniołów, głowy cherubinów i imponująca głowa Boga Ojca. Mistrz Juraj umieścił trio pulchnych i wymodelowanych nagich chłopców obok wspornika chrzcielnicy, umieszczonego na środku przestrzeni.
Civitas sacra - Centrum Interpretacyjne Katedry św. Jakuba
Centrum Interpretacyjne „Civitas Sacra – Święte Miasto”, mieszczące się w średniowiecznym Pałacu Galbiani, w jednym miejscu podsumowuje bogatą historię szybenickiej diecezji i opowiada zwiedzającym o osobliwościach powstawania katedry w Szybeniku, która przyniosła rewolucję w architekturze tamtych czasów oraz o znaczeniu tego budynku dla historii Szybenika, o jego kulturowym oddziaływaniu, które przez wieki wpływało na region Szybenika, ale także o ludziach, mieszkańcach Szybenika, którzy są odpowiedzialni na powstanie tej wspaniałej budowli.
